Η Ονοματολογία των Ουρανίων Σωμάτων

 

 

            Τί σημαίνει Μ34; Τι είναι το α Ωρίωνα και τί το NGC 2343; Αν έχετε αναρωτηθεί τι σημαίνουν αυτά τα ονόματα των ουράνιων αντικειμένων, ίσως η σελίδα αυτή δώσει μια απάντηση στα ερωτήματά σας. Εξάλλου, σημαντικό βοήθημα στο να κατανοήσει κανείς τον νυχτερινό ουρανό και στο να μπορέσει να κινηθεί στα μήκη και πλάτη του είναι η γνώση των ονομάτων των ουράνιων αντικειμένων και τους κανόνες που καθορίζουν την ονοματολογία τους. Πολλά από τα πιο γνωστά άστρα και ουράνια αντικείμενα έχουν το δικό τους κύριο όνομα που τους απέδωσαν οι λαοί μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Ομως δεν ήταν δυνατόν κάθε ένα από τα χιλιάδες αντικείμενα του ουρανού να έχει το δικό του όνομα και γι'αυτό υπάρχουν κάποιοι κανόνες για την ονομασία τους. Ας δούμε πώς γίνεται αυτό για κάθε είδος αντικειμένων.

Αστέρια

            Τα πιο λαμπρά αστέρια του ουρανού έχουν το δικό τους κύριο όνομα, κυρίως αραβικής ή ελληνικής προέλευσης. Μερικά από τα πιο γνωστά άστρα που έχουν το δικό τους όνομα είναι ο Πολικός Αστέρας, ο Μπετελγκέζ, ο Βέγκα, ο Σείριος κτλ. Ομως, το επίσημο όνομα κάθε άστρου αποτελείται από ένα γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου και τον αστερισμό στον οποίο ανήκουν. Τα γράμματα δίνονται στα άστρα ανάλογα με την λαμπρότητά τους. Ετσι, ο α Μικρής Αρκτου είναι το πιο λαμπρό αστέρι της Μικρής Αρκτου, ο γ Σκορπιού είναι το τρίτο πιο λαμπρό αστέρι του Σκορπιού κοκ. Επειδή κάθε αστερισμός έχει πολύ περισσότερα από 24 άστέρια, μόλις τελειώσουν τα γράμματα αρχίζει η αρίθμιση με αριθμούς. Το σύστημα ονοματολογίας των άστρων με την χρήση του ελληνικού αλφαβήτου καθιερώθηκε από τον Γερμανό Johannes Bayer το 1603.

Νεφελώματα - Γαλαξίες - Σμήνη αστέρων             Μερικά από τα πιο γνωστά τέτοια αντικείμενα έχουν το δικό τους όνομα όπως το "Νεφέλωμα του Ωρίωνα", ο "Γαλαξίας της Ανδρομέδας" ή το "Νεφέλωμα Λιμνοθάλασσα". Επίσημα, όμως, αυτά τα αντικείμενα ακολουθούν την ονοματολογία του κατάλογου στον οποίο ανήκουν. Κατάλογοι είναι λίστες από αντικείμενα που τα διακρίνουν κάποια χαρακτηριστικά. Δύο κατάλογοι που καλό είναι να γνωρίζετε είναι ο κατάλογος Messier και ο NGC. Ο κατάλογος Messier περιλαμβάνει 110 από τα πιο όμορφα και λαμπρά αντικείμενα του βόρειου ημισφαιρίου. Τα αντικείμενα αυτά έχουν ονόματα που αρχίζουν από το Μ1 μέχρι το Μ110 και είναι όλα ορατά με ένα καλό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο.

            Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει αντικείμενα που είναι καθημερινός στόχος κάθε ερασιτέχνη αστρονόμου! Τα πιο όμορφα αλλά και πιο εύκολα ορατά αντικείμενα ανήκουν σε αυτόν τον κατάλογο και γι'αυτό έχουμε μια ξεχωριστή σελίδα αφιερωμένη στα αντικείμενα Messier εδώ. Το επόμενο βήμα είναι ο κατάλογος NGC (New General Catalogue) που δημοσιεύθηκε το 1860 από τον John Dreyer. Περιλαμβάνει 7840 αντικείμενα διαφόρων τύπων και λαμπροτήτων. Ετσι, όταν βλέπετε τον κωδικό NGC 3212 θα ξέρετε ότι αντιστοιχεί στο αντικείμενο 3212 του NGC. Ο κατάλογος NGC θα απασχολήσει κάπως πιο έμπειρους ερασιτέχνες που πλέον έχουν εξαντλήσει τον κατάλογο Messier. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για όλα τα αντικείμενα του NGC καθώς πολλά από αυτά είναι και εύκολα στην εύρεση αλλά και όμορφα παρουσιάζοντας μεγάλο ενδιαφέρον χωρίς να βρίσκονται στον κατάλογο Messier.

Κομήτες

Οι κομήτες μένουν συνήθως με το όνομα του ανθρώπου που θα τους ανακαλύψει. Για παράδειγμα, θα θυμάστε πριν κάποια χρόνια τον κομήτη Hale Bopp που πήρε το όνομά του από τους δύο αυτούς ερασιτέχνες που τον ανακάλυψαν σχεδόν ταυτόχρονα. Επίσημα, για καλύτερη ταξινόμηση οι κομήτες έχουν επίσης και ένα όνομα της μορφής C1999/A2 που δείχνει το έτος και την σειρά ανακάλυψής τους. Αν τελευταία βλέπετε πολλούς κομήτες να ονομάζονται LINEAR είναι γιατί έχουν ανακαλυφθεί από το ομώνυμο πρόγραμμα μελέτης αστεροειδών στη Μασαxουσέτη των ΗΠΑ. (LINEAR = Lincoln Near Earth Asteroid Research).

       ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ    ( www.eugenfound.edu.gr )    |     ASTROVOX     ( www.astrovox.gr )    |     GOOGLE     ( www.google.com )     |